Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη ζωτικής σημασίας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Ρυθμίζει τα επίπεδα του φωσφόρου και του ασβεστίου στο αίμα συμβάλλοντας στην υγιή ανάπτυξη των οστών. Τα τελευταία χρόνια, πολλές ερευνητικές εργασίες αποκαλύπτουν τη συσχέτιση της βιταμίνης D με πολλά νοσήματα στα παιδιά, όπως το άσθμα, την παχυσαρκία, αυτοάνοσα νοσήματα, διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος και άλλα.

Τροφές που περιέχουν βιταμίνη D
είναι:

• Τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και ο μπακαλιάρος και τα ιχθυέλαια
•  Ο κρόκος του αυγού
•  Το γάλα και τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά προϊόντα που είναι ενισχυμένα με βιταμίνη D

Πολλά ακόμη τρόφιμα είναι ενισχυμένα με βιταμίνη D όπως οι χυμοί φρούτων, το λάδι σόγιας, τα δημητριακά και το ψωμί.

Ορισμός της έλλειψης βιταμίνης D (VDD)

Τα όρια της 25(ΟΗ) D κάτω από τα οποία ορίζεται η ανεπάρκεια ή η έλλειψη ποικίλλουν πολύ στη διεθνή βιβλιογραφία. Γενικά, επίπεδα πάνω από 75 nmol/l θεωρούνται φυσιολογικά. Σε αυτά τα επίπεδα, μεγιστοποιείται η απορρόφηση του ασβεστίου και τα επίπεδα της παραθορμόνης είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια. Τιμές κάτω των 50 nmol/l γενικά θεωρούνται έλλειψη και μεταξύ 50-75 nmol/l θεωρούνται (από τους περισσότερους συγγραφείς) ανεπάρκεια της βιταμίνης.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση VDD

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση VDD αποτελούν η δερματική υπερμελάγχρωση, η ελαττωμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, η εκτεταμένη χρήση των αντηλιακών, η ανεπαρκής πρόσληψη μέσω της τροφής, ορισμένα σύνδρομα δυσαπορρόφησης, η παχυσαρκία, η χρόνια νεφρική νόσος και η μακροχρόνια λήψη φαρμάκων όπως τα γλυκοκορτικοειδή, ορισμένα αντιεπιληπτικά, η ριφαμπικίνη και άλλα.

Επίσης, η παραγωγή της βιταμίνης D ποικίλλει ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος, την εποχή και την ώρα της ημέρας. Τα επίπεδα της βιταμίνης D είναι γενικά χαμηλότερα το χειμώνα. Τα παιδιά με σκουρόχρωμη επιδερμίδα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο γιατί η μελανίνη ελαττώνει την παραγωγή της βιταμίνης D. Τα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη που δεν παίρνουν θεραπεία υποκατάστασης επίσης θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Χρόνια νοσήματα όπως η κυστική ίνωση και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου αποτελούν γνωστούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση VDD.

Ο ρόλος της βιταμίνης D στα οξέα νοσήματα

Θεωρείται ότι η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση οξέων νοσημάτων και το γεγονός αυτό αποδίδεται στη συμμετοχή της βιταμίνης σε πλήθος ανοσολογικών λειτουργιών. Τα παιδιά με VVD εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Σε μια πρόσφατη μελέτη από τον Καναδά, παιδιά που εισήχθηκαν σε ΜΕΘ για λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού είχαν στατιστικά μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D. Σε μια άλλη μελέτη από την Ιαπωνία, η επίπτωση της γρίπης Α το χειμώνα ήταν ελαττωμένη σε παιδιά που έπαιρναν συμπληρωματικά βιταμίνη D, όπως επίσης και η συχνότητα των ασθματικών κρίσεων σε παιδιά με βρογχικό άσθμα. Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι η VVD μπορεί να προκαλέσει καλοήθη ενδοκράνια υπέρταση στα παιδιά. Τέλος, σε σπάνιες αναφορές η βαριά και παρατεταμένη VVD έχει συσχετισθεί με την εμφάνιση σπασμών και καρδιακής ανεπάρκειας, όπως επίσης και με αύξηση της θνητότητας.


Ο ρόλος της VDD
στα χρόνια νοσήματα

Σύγχρονα δεδομένα συνηγορούν ότι η VVD μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο αριθμό χρόνιων παθήσεων. Τα οφέλη της βιταμίνης D αρχίζουν ήδη από την ενδομήτρια ζωή. Η υποκατάσταση της βιταμίνης D κατά την κύηση σχετίζεται με καλύτερη εμβρυική ανάπτυξη, με μειωμένο κίνδυνο εμβρυικής ή νεογνικής θνητότητας και συγγενών ανωμαλιών. Η VVD οδηγεί σε μειωμένη οστική ανάπτυξη και ελαττωμένη οστική πυκνότητα.

Η VDD μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) τύπου 1. Σε μελέτη από τη Φινλανδία, παιδιά που έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης με βιταμίνη D κατά τη νηπιακή ηλικία είχαν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ τύπου 1 σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Η VDD έχει επίσης συσχετισθεί με καρδιακά νοσήματα συμπεριλαμβανομένων των μυοκαρδιοπαθειών. H VDD έχει βρεθεί να έχει σχέση με κάποιες μορφές καρκίνων στην ενήλικη ζωή και με αυξημένο κίνδυνο για φυματίωση στα παιδιά. Σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα, βελτίωση των επιπέδων της βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση των συμπτωμάτων τους.


Εκτίμηση και θεραπεία του παιδιού με VDD

Σε παιδιά με VDD, Η φυσική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει σημεία φτωχής ανάπτυξης και ραχίτιδας. Μερικές φορές, μπορεί να εκδηλώνεται με μη ειδικά συμπτώματα όπως υποτροπιάζουσες λοιμώξεις ή υποτροπιάζουσες οξείες εξάρσεις βρογχικού άσθματος.

Η διάγνωση της VDD επιβεβαιώνεται με τον έλεγχο των επιπέδων της 25(ΟΗ) βιταμίνης D, που αποτελεί τον κύριο δείκτη του status του οργανισμού για τη βιταμίνη D. Τα επίπεδα της παραθορμόνης δεν είναι απαραίτητα για τη διάγνωση της VDD, συνήθως πάντως είναι αυξημένα και ελαττώνονται με τη θεραπεία υποκατάστασης.

Παιδιά που διαγνώσθηκαν με VDD, πρέπει να πάρουν θεραπεία υποκατάστασης με βιταμίνη D. Όλοι οι αρμόδιοι διεθνείς παιδιατρικοί φορείς προτείνουν τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D σε δόση 400 IU/την ημέρα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής εφόσον κρίνεται απαραίτητο από το ιστορικό. Oι έφηβοι, με ανεπάρκεια πρέπει να λαμβάνουν 600 IU βιταμίνης D ημερησίως. Ως ανώτερο ασφαλές όριο για τους εφήβους θεωρούνται οι 4.000 IU την ημέρα. H συνήθης θεραπευτική επιλογή είναι η καθημερινή χορήγηση της βιταμίνης για 2-3 μήνες. Άλλες επιλογές, κυρίως σε εφήβους, περιλαμβάνουν τη χορήγηση μιας εβδομαδιαίας ή μιας υψηλής μηνιαίας δόσης. Σε αυτήν την περίπτωση, χρειάζεται προσοχή στα σκευάσματα που περιέχουν προπυλενογλυκόλη καθώς μπορεί να είναι τοξικά σε υψηλές δόσεις.

Όποιο θεραπευτικό σχήμα και αν ακολουθηθεί, είναι σημαντικό να ελέγχονται τα επίπεδα της βιταμίνης D, μετά την έναρξη της θεραπείας. Όταν τα επίπεδα της 25(ΟΗ) βιταμίνης D αποκατασταθούν, τα παιδιά θα πρέπει να συνεχίσουν με σχήματα μακροχρόνιας προφύλαξης για την αποφυγή τοξικότητας.

ΠΡΟΛΗΨΗ VDD

Σε χώρες που υπάρχει αυξημένη ηλιοφάνεια και σε παιδιά με ανοικτό χρώμα δέρματος η έκθεση στον ήλιο για 10-15 λεπτά ημερησίως το μεσημέρι είναι αρκετή για την παραγωγή της απαραίτητης ποσότητας βιταμίνης D στα παιδιά. Tο σκούρο χρώμα δέρματος και η παραμονή σε χώρες με χαμηλή ηλιοφάνεια προδιαθέτουν συχνότερα σε ανεπάρκεια βιταμίνης D. Να τονισθεί ότι προτείνεται η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο σε παιδιά κάτω των 6 μηνών αλλά και η περιορισμένη έκθεση καθώς και η χρήση αντηλιακών, σε μεγαλύτερα παιδιά, λόγω του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Είναι προφανές ότι προς το παρόν δεν έχει διευκρινισθεί απόλυτα ο ρόλος της βιταμίνης D στην συνολική υγεία των παιδιών και απαιτούνται πιο εμπεριστατωμένες μελέτες για τον καθορισμό των επιπέδων της βιταμίνης που απαιτούν άμεση θεραπευτική παρέμβαση. Μέχρι τότε, θα πρέπει να υπάρχει επαγρύπνηση των ειδικών ώστε να ανιχνεύονται τα παιδιά με παράγοντες κινδύνου να εμφανίσουν VDD, ειδικά όταν αυτή εκδηλώνεται με μη ειδικά συμπτώματα.